W dniu 1 marca br. zakończyły się dwudniowe warsztaty realizowane w ramach programu Grundtvig „Uczenie się przez całe życie” (Lifelong Learning Programme – LLP). W Bornem Sulinowie, podobnie jak w krajach partnerskich uczestniczących we wspólnym przedsięwzięciu, tematem projektu jest przeszłość związana z zachowaniem spuścizny zimnej wojny. Realizowany jest tu główny cel – przekazywanie wiedzy związanej z tym tematem przyszłym pokoleniom. Autorką projektu „Creating a Fundament for Teaching the History of Cold War” jest Pani Simone Labs z Politische Memorial w Rostoku. Część polską programu opracowała Pani Agnieszka Soćko z Urzędu Miejskiego w Bornem Sulinowie. Warsztaty rozpoczęły się od wycieczki do Podborska, niedaleko Białogardu, gdzie uczestnicy warsztatów mogli zobaczyć zachowane w doskonałym stanie dawne magazyny, w których przechowywano broń atomową. Na terenie Polski znajdowały się tylko trzy miejsca, w których wojska radzieckie składowały broń atomową, która miała zostać użyta do planowanego ataku atomowego na Europę Zachodnią. Niedaleko Bornego Sulinowa magazyny z bronią atomową znajdowały się w pobliżu Kolonii Brzeźnica. Bliźniaczy obiekt znajdował się także w pobliżu Trzemeszna (obiekt Templewo) w dzisiejszym województwie lubuskim. Niestety w tych dwóch lokalizacjach całe wyposażenie obiektów oraz niektóre budynki uległy prawie całkowitemu zniszczeniu. Obiekt w Podborsku dzięki staraniom pracowników pobliskiego więzienia i pasjonatom historii zachował się w znakomitym stanie. Podczas wizyty uczestników warsztatów w Podborsku, zwiedzanie dawnych, tajnych obiektów poprzedzone zostało krótkim wprowadzeniem do tematu przez oficera Wojska Polskiego ze Szczecinka, Pana Ryszarda Hadana. Pan Ryszard służył w formacjach Ludowego Wojska Polskiego i miał bezpośredni związek z oddziałami, które miały wykorzystać ładunki jądrowe w czasie operacji zaczepnej pn. Front Nadmorski (kryptonim całej operacji „Wisła”). Wszyscy z zainteresowaniem wysłuchali ciekawych informacji dotyczących nieznanych wydarzeń z czasów zimnej wojny. Wiedza i osobiste doświadczenie wojskowe zainicjowały u słuchających osób szereg pytań, na które Pan Ryszard Hadan chętnie i szczegółowo odpowiadał. Duże wrażenie wywarły pomieszczenia, urządzenia i wyposażenie obiektu, gdzie przechowywano w specjalnych warunkach głowice atomowe o sile od 20 do 300 kiloton. Miłą niespodziankę dla wszystkich uczestników przygotowali członkowie STOWARZYSZENIA MIŁOŚNIKÓW WOJSK POLSKO-RADZIECKICH MIASTA SZCZECINEK PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ. Cezary Białko i Daniel Mirski przygotowali żołnierski poczęstunek z radzieckim menu, w którym nie zabrakło tradycyjnej „tuszonki” i innych wojskowych specjałów. Po zakończeniu wizyty w Podborsku uczestnicy warsztatów udali się w pobliże Bornego Sulinowa, tym razem do Brzeźnicy Kolonii, gdzie obejrzeli pozostałości dawnych magazynów broni atomowej. Drugi dzień warsztatów uczestnicy spędzili w Budynku Kulturalno-Oświatowym w Bornem Sulinowie, gdzie obejrzeli przygotowane przez Dariusza Tederko i Arkadiusza Malarskiego z Urzędu Miejskiego w Bornem Sulinowie, materiały filmowe, reportaże i filmy związane z zimną wojną. Uzupełnieniem materiałów filmowych były przygotowane referaty, które przedstawił kierownik Budynku Kulturalno-Oświatowego, Dariusz Czerniawski. Podsumowaniem warsztatów była ożywiona dyskusja związana nie tylko z tematyką zimnej wojny, ale osobistymi doświadczeniami z tego okresu. Nie tylko pozostałości dawnej bazy atomowej w Brzeźnica Kolonii, ale same Borne Sulinowo było ważnym elementem systemu militarnego Układu Warszawskiego i największym poligonem Armii Radzieckiej w Polsce. Zachowane m.in. w Bornem Sulinowie i jego pobliżu relikty zimnej wojny, w przyszłości powinny stać się ważnymi elementami nauczania historii czasów zimnej wojny. Realizowany program dwudniowych warsztatów, w których wzięli udział m. in. nauczyciele historii ze szkół z terenu gminy Borne Sulinowo, członkowie Stowarzyszenia Miłośników Militarnej Historii Bornego Sulinowa oraz inne osoby zainteresowane tematyką zimnej wojny, przybliżył uczestnikom militarną historię tego okresu oraz wagę ogromnych zagrożeń, jakie niosły za sobą plany wojny z użyciem broni atomowej.

Dariusz Czerniawski
Izba Muzealna w Bornem Sulinowie